Bill Russell was de meest succesvolle NBA speler ooit. En toch, de dag na zijn dood, heeft bijna niemand het over de atleet
Toen Michael Jordan, na drie kampioenschappen met de Bulls, in 1993 verrassend genoeg zijn basketbalschoenen aan de wilgen hing – althans tijdelijk – plaatste men een standbeeld van hem voor de arena in Chicago, op de sokkel waarvan geschreven stond: “De beste die er ooit was. De beste die er ooit zal zijn. “
Toen Bill Russell drie decennia eerder de Celtics naar zes kampioenschappen had geleid, hadden ze in zijn huis in Boston ingebroken en racistische teksten op de muren achtergelaten – en hun uitwerpselen in zijn bed.
Verbannen van huis – Olympisch goudDaar ging het ook niet over op Russells eerste persconferentie toen hij in 1966 de grote Celtics overnam als speler-coach. “Gaat u racistisch doen tegen de blanke spelers?” was, mutatis mutandis, de eerste vraag van de horde journalisten. Vergelding? Russell alleen had geen tijd voor zulke dingen.
In 1967 had hij er de voorkeur aan gegeven zich aan te sluiten bij de “Top van Cleveland”, toen een aantal zwarte sportgrootheden de krachten bundelden om het zwaar bekritiseerde besluit van Muhammad Ali om niet naar de oorlog in Vietnam te gaan, te verdedigen. Voetbalster Jim Brown had de conferentie georganiseerd, en Russell werd de drijvende kracht en het gezicht ervan – terwijl hij Boston, in een dubbele hoedanigheid, naar meer kampioenschappen leidde. Ali’s wereldtitel werd niettemin ingetrokken.
Hoeveel keer kon Russell zijn hoofd verliezen, hoeveel keer kon hij het gewoon opgeven? Omdat de lijst nog wel even door zou gaan. Dat deed hij niet, daar was hij ook te slim voor. Zo bedachtzaam als hij de grote duels met zijn eeuwige rivaal Wilt Chamberlain individueel meestal leek te verliezen, om uiteindelijk met onbaatzuchtig teambasketbal de wedstrijden te winnen, zo fungeerde hij als spreekbuis voor de onderdrukte “zwarte gemeenschap”. Terwijl de FBI hem bekeek als een “arrogante neger” – deze vertaling spreekt waarschijnlijk voor zich – als een vijand.
Op 83 op Twitter – niet voor niets
De jaren zestig waren allang voorbij en Russell kon geen kampioenschappen meer winnen toen hij in september 2017 plotseling op Twitter verscheen. Er werd een foto geplaatst waarop de 83-jarige Russell op één knie te zien is – een gebaar van steun aan NFL quarterback Colin Kaepernick, die ook stelling had genomen tegen sociale onrechtvaardigheid. Wat hem – en in moderne tijden – zijn baan kostte.
Het mondstuk dat Russell altijd is gebleven, sociaal en atletisch. Hij reikte de naar hem genoemde prijs voor de beste speler in elke finalereeks van de NBA altijd zelf uit aan de winnaars, zolang zijn gezondheid dat toeliet. Russell bleef tot het einde aanwezig, een idool voor atleten van alle generaties die zijn nabijheid en advies zochten. Levende geschiedenis binnen handbereik.
Afgelopen zondag kwam er na 88 jaar een einde aan een leven vol geschiedenis, een van de grootste basketballers en tevens een van de grootste sportlieden van de 20e eeuw, Bill Russell, is overleden. En toch, sindsdien, wil bijna niemand meer praten over zijn elf kampioenschappen, die waarschijnlijk voor altijd ongeëvenaard zullen blijven.
“Hij was een pionier en effende de weg voor elke zwarte speler die na hem in de competitie kwam – inclusief ik,” bedankte niemand minder dan Michael Jordan. De Amerikaanse president Joe Biden prees de sportgigant als een “groot Amerikaan die er alles aan heeft gedaan om de belofte van een Amerika voor alle Amerikanen waar te maken”. En bij Barack Obama merkte een van Biden’s voorgangers op dat hoe lang Russell ook was – en dat was toch 2,08 meter – “zijn nalatenschap verder reikt dan dat”. Niet te zeggen dat de man zijn atletisch werk heeft overtroffen.
